Bronisław Kozłowicz: wciąż więcej pytań niż odpowiedzi

Bronisław Kozłowicz ( 1897 – 1968 )

urodził się 14 lutego marca 1897 w Zagórowie jako syn szewca Wincentego oraz robotnicy Marcjanny z Podemskich. Rodzina była wielodzietna, zaś Bronisław miał ponoć aż dziewięciu braci.Wojciech Kozłowicz, wnuk jednego z najmłodszych, Józefa,  opowiada, że część z rodzeństwa wyemigrowała na początku XX wieku za chlebem i kontakt z większością się urwał. Według rodzinnych przekazów wróciło tylko dwóch – jeden z armią Hallera, drugi – po złamane serce i tragiczną śmierć. Bronisław był zaś jednym z tych, którzy pozostali na ziemiach polskich pod zaborami. Zagórów w tamtym czasie znajdował się na ubogich  terenach tzw. Kongresówki. Prawdopodobnie właśnie ze względów zarobkowych Kozłowicz przeniósł się dalej na zachód, przekraczając granicę zaboru pruskiego. Zamieszkał w maleńkiej wsi Ławica w dzisiejszej gminie Sieraków. Nie miał wyuczonego zawodu, zaś w odnalezionych formularzach meldunkowych notowano: robotnik fizyczny. 

W  momencie wybuchu powstania zaciągnął się do jednego z oddziałów wielkopolskich i służył – co wynika z wpisu do ewidencji weteranów- jako kanonier ( szeregowiec w artylerii ).  Na dziś dzień nie znamy więcej szczegółów. Zakładamy, że udział w powstaniu nie był końcem jego wojskowych doświadczeń i zgłosił się jako ochotnik również w wojnie polsko-bolszewickiej. 

Miał 32 lata, kiedy 12 lipca 1929 roku w Kościele parafialnym Zmartwychwstania Pańskiego w Poznaniu zawarł małżeństwo z 29-letnią Teklą Marczak. Jego wybranka pochodziła z Kowalewa pow. Słupca, a obecnie mieszkała w Poznaniu przy ulicy Strumykowej. Pracowała jako służąca. Tekla w chwili ślubu miała już syna Stefana, który urodził się 1925 roku oraz córkę Halinę, która urodziła się i zmarła w 1927 roku. Bronisław uznał swoje ojcostwo w stosunku do czteroletniego Stefana dnia 24.07.1929 roku, dwa dni po zaślubinach z Teklą. Trudno dociec, czy chłopiec był jego biologicznym dzieckiem, czy został usynowiony. 

Na zdjęciu bracia Kozłowiczowie: siedzi Bronisław, po prawej – Józef. Ok. 1920 r. 

W ewidencję weteranów Powstania Wielkopolskiego jego nazwisko zostało wpisane 3. 11. 1934 roku, wraz z adresem: Kotowo 46. Do związku kombatanckiego – koło Żabikowo przynależał do końca 1935 roku.

Pod koniec 1935 roku został skreślony decyzją zarządu wraz z kilkoma innymi  z listy członków tegoż koła, ponieważ nie dostarczył na czas pisemnego zaświadczenia o uczestnictwie w powstaniu.

Nie znamy dalszych losów Bronisława Kozłowicza, w naszej historii pojawia się kolejna, wieloletnia niewiadoma. Nie wiemy na ten moment, jak przebiegały jego losy podczas okupacji i trudne lata w nowym ustroju. 

Małżeństwo z Teklą przetrwało aż do jej śmierci w roku 1965.

Bronisław poszedł w ślady żony na początku marca 1968 roku i spoczął obok niej na  cmentarzu na Junikowie w Poznaniu 4.03.1968 roku.

Opracowała: Katarzyna Połom

Źródła:

1. Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu. Koła poza Poznaniem.
2. Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 44: Ewidencja członków Związku Weteranów Powstań Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej [nr 10168 – 16966]
3. Społeczność grupy facebookowej  “Powstańcy Wielkopolscy: wczoraj i dziś”.