Sporą zasługę w powstaniu harcerstwa w Zagórowie należy oddać „Sokołom”. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Zagórowie założone zostało w 1912 roku.
Celem jego było „umoralnienie ducha, wykształcenie i wzmocnienie ciała poprzez ćwiczenia gimnastyczne, pomnąc na to, że jeżeli ciało zdrowe,to i dusza w nim zdrowa.”
Na ogólnych zebraniach prowadzono działalność kulturalno-oświatową, rozrywkową z wieczorkami literacko-muzycznymi.
Początkowa działalność Sokoła dokonywała się pod atrakcyjnymi dla dorosłej młodzieży hasłami gimnastyki i ruchu, skupiano ją w celu łączenia czynności sportowych z akcją narodowo-wychowawczą w szerokim rozumieniu. Te ostatnie wraz z częścią artystyczną często przeważały nad ćwiczeniami gimnastycznymi.
Większość członków „Sokoła” stanowili rzemieślnicy, drobni młodzi kupcy i urzędnicy. Działacze inteligenccy wnosili do organizacji wkład jako prelegenci, inspiratorzy obchodów rocznic narodowo-historycznych oraz symboli jak: mundur, oznaka „Sokół”, sztandar, pieśni.
„Sokoli” brali udział w obchodach, pochodach, wieczornicach, jubileuszach, pogrzebach zasłużonych czy popularnych działaczy, procesjach kościelnych i innych imprezach. Na swych wewnętrznych wieczorkach pielęgnowano pieśni, tańce i muzykę narodową, wprowadzono recytację wierszy patriotycznych, dbano o znajomość dziejów ojczystych, przez odczyty i lekturę. Czasem urządzano przedstawienia amatorskie. Założycielami i pierwszymi organizatorami od roku 1912 byli: Franciszek Łukaszewski – pierwszy prezes oraz czynni członkowie: Gołębiowski Józef, Nyszler Władysław, Milicz Teodor, Kołata Kacper, Chłodnicki Stefan, Witkowski Władysław, Dobrychłop Jan i inni.
Policja czujnie śledziła działalność „Sokoła”. W jej raportach pisano, że „gimnastyka nie jest dla nich głównym celem, lecz agitacją narodową i polityczną, prowadzoną tak gorliwie, że obawiać się należy wykroczeń i tym trzeba przeciwdziałać” . Toteż stały nadzór i złośliwe represje były na porządku dziennym. Policja rosyjska z reguły traktowała gniazda „Sokoła” jako organizację polityczną, do której „Sokół” dążył i przekształcił się w nią.
W organie związkowym „Sokole” pisano: „na pierwszym planie naszych zadań to fizyczne wychowanie i kształcenie ducha prawdziwie obywatelskiego, narodowego, zdolnego w każdej chwili do najwyższej ofiarności i do spełniania z całym zaparciem się siebie obowiązków dla dobra narodu”. Polecano gniazdom organizowanie systematycznych kursów nauki czytania i pisania po polsku, historii i literatury ojczystej, krajoznawstwa, a także pieśni narodowych. Nakazywano, aby każdy człowiek Związku Sokołów Polskich był ofiarnym i czynnym patriotą, gotowym do najwyższych ofiar dla Ojczyzny. „Sokół” w Zagórowie posiadał własną orkiestrę dętą orkiestrę.
Kurier Słupecki nr 221 z 2007 r.
Autor: Dorota Woźniak – Rosadowska
Foto: zbiór Jarosława Buziaka
ZAGÓRÓW-MIEJSCE Z HISTORIĄ 