Czesław Brzeg ( 1900-1940 ) funkcjonariusz Policji Państwowej

Dzisiaj 24 lipca, dzień, w którym obchodzone jest powszechnie  Święto Policji. Myślę, że to odpowiedni moment, aby przybliżyć Państwu sylwetkę Czesława Brzega z Zagórowa, starszego przodownika Policji Państwowej w latach 1927-1939.

Urodził się 3 lipca 1990 roku w Zagórowie, jako syn Andrzeja i Pelagii z Ponieckich. Miał trójkę rodzeństwa: siostrę Zofię oraz dwóch braci – Romualda i Leonarda.

Z domu rodzinnego wyniósł szacunek do symboli i bohaterów narodowych oraz gorącą miłość do Ojczyzny. Wartości, jakim hołdował,  znalazły szybko odzwierciedlenie w postępkach. Już jako nastolatek przyczynił się do powstania zagórowskiego harcerstwa, wstępując w 1914 roku wraz z kolegami ( min.  Symforianem Szumańskim, Władysławem Rydeckim oraz Mieczysławem Ulatowskim ) do Drużyny Harcerskiej im. Kazimierza Pułaskiego w Zagórowie. *

Wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. W latach 1919 – 1920  wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, służąc w 29 pułku Strzelców Kaniowskich jako ochotnik. Odznaczył się odwagą w obronie Warszawy, za co otrzymał szereg odznaczeń, m.in. Krzyż Walecznych i Medal Niepodległości.

W 1922 roku postanowił wstąpić w szeregi Policji Państwowej, rozpoczął wówczas naukę w szkole policyjnej. Ukończył ją w 1926 r. Jego pierwszą placówką był posterunek PP w Blizanowie w powiecie kaliskim, gdzie służył od 1927 r.

W tym samym roku poślubił Zagórowiankę Bronisławę z Madajewskich. Wkrótce potem na świat przyszli dwaj synowie państwa Brzegów: Mieczysław ( 1928 r. ) oraz Włodzimierz ( 1930 r. )

W roku 1935 otrzymał przeniesienie do pracy w Wydziale Śledczym Komendy Powiatowej Policji Państwowej w Kaliszu na stanowisko inspektora wydziału śledczego. Pracował tam aż do momentu wybuchu II wojny światowej.

3 września 1939 roku został ewakuowany wraz z Kancelarią Wydziału Śledczego i Archiwum Policji Państwowej w Kaliszu na wschodnie tereny Rzeczypospolitej. Po napaści Armii Czerwonej na Polskę znalazł się w niewoli sowieckiej i został internowany w obozie Ostaszków.

W grudniu tego samego roku Czesław Brzeg wysłał z obozu pierwszą kartkę, adresowaną do bliskich. Ci otrzymali ją dopiero po miesiącu. Kolejna, pisana w styczniu 1940 okazała się ostatnią wiadomością od męża i ojca.

Rodzina podejmowała bezskuteczne próby odszukania więźnia za pośrednictwem Czerwonego Krzyża. Bronisława Brzeg nie doczekała wieści o losach męża, zmarła w 1978 roku. Tymczasem w latach 1990-1991 zaczęto ujawniać wreszcie tragiczne okoliczności zniknięcia tysięcy polskich oficerów i przedstawicieli inteligencji.

12 kwietnia 1940 roku Czesław Brzeg został przewieziony z Ostaszkowa w grupie 200 więźniów do Tweru /Kalinin/, gdzie został zamordowany. Jego nazwisko znajduje się na tajnej 100 osobowej liście NKWD nr 026/3 pod pozycją nr 58 nr jeńca 2823, datowanej na dzień 12 kwietnia 1940 roku.

„Tu właśnie z oddalonego o około 200 km Ostaszkowa przywożono grupami jeńców od połowy marca do 5go maja 1940 r, tj. 6253 osoby. Głównie nocami, mówiąc Im, że jadą do swego kraju. Trasa pasowała, natomiast […] kierunek Miednoje nie pasował. Oni jednak tego nie wiedzieli, bo murów tych nikt żywy nie opuścił. odbywało się to w ten sposób, że kolejno w pierwszym pokoju spisywano personalia, w drugim – rewidowano, w trzecim – wiązano ręce i strzelano ( pomieszczenie wygłuszone ) Tu Ojcowie nasi wydali ostatnie tchnienie… – pisał Włodzimierz Brzeg, syn zamordowanego, we wspomnieniach z podróży do Miednoje. **

Czesław Brzeg pochowany został w zbiorowej mogile w lasach koło Miednoje.

Biogram  ( dzięki panu Andrzejowi Bernatowi ):

CZESŁAW BRZEG – urodzony 5 lipca 1900 r. w Zagórowie,
– syn Andrzeja Brzega i Pelagii z Ponieckich,
– rodzeństwo:
– Zofia (Bryńska),Romuald Brzeg, Leonard Brzeg,
– żona Bronisława z Madajewskich,
– synowie:
Mieczysław (1928 r.), Włodzimierz (1930 r.),

1914 – 1919 – zastępowy w Zagórowskiej Drużynie Harcerskiej im.Kazimierza Pułaskiego,
1916 – 1918 – członek POW – 11.11.1918 r. – uczestnik rozbrojenia posterunków niemieckiej żandarmerii i policji w Zagórowie,
1918 – 1919 – Wojenne Pogotowie Harcerskie,
1919 – 1921 – harcerz ,ochotnik wojny polsko bolszewickiej, żołnierz 29 Pułku Piechoty Strzelców Kaniowskich w Kaliszu -Bitwa Warszawska,
1922 – 1926 – Studia Policyjne,
1927 – 1939 – służy w Policji Państwowej, inspektor wydziału śledczego Komendy Powiatowej w Kaliszu,
1939 – Kampania Wrześniowa,
1939 – 1940 – jeniec obozu w Ostaszkowie – nr jeńca 2823,
1940 – 12 kwietnia zamordowany w Twerze – lista NKWD nr 026/3 pod pozycją 58,
– pochowany w zbiorowej mogile w lasach Miednoje koło Tweru.
Odznaczenia :
– Krzyż Walecznych – 1920,
– Medal Niepodległości,
– Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 – pośmiertnie – Londyn 1985 r.

Przypisy:

*od 1917 oficjalnie w ZHP.  B.  Grzonkowski, „Pamięci Czesława Brzega” , „Zagórowski Kwartalnik Historyczny”, nr 2 , kwiecień-czerwiec 1992, str. 2.

**Jako członek Zarządu Wojewódzkiego Stowarzyszenia „Katyń” w dniach 19.08 – 2.09. 1991 roku Włodzimierz Brzeg wyjechał  do Miednoje, by wziąć udział w symbolicznym pogrzebie Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Cytat pochodzi ze spisanych wspomnień, których kopię otrzymałam przed laty.

Źródła:

1. W.Kujawa, D.Nowicki, A.Rubajczyk, Zawsze wierni. Dzieje Policji Państwowej na ziemi słupeckiej w latach 1918-1939, Słupca 2013, str. 86-87.

2. Grzonkowski Bogdan, „Pamięci Czesława Brzega”, w : Zagórowski Kwartalnik Historyczny, nr 2 , kwiecień-czerwiec 1992.

Fotografie pochodzą z książki Zawsze wierni. Dzieje Policji Państwowej na ziemi słupeckiej w latach 1918-1939. Książka  do pobrania w całości pod adresem : http://informatyk24.nazwa.pl/biblioteka/pliki/Zawsze_Wierni.pdf . Polecam!