„O kościele w starej prasie i nie tylko”

Kościół parafialny pw. Św. Ap. Piotra i Pawła w Zagórowie powstał w XIV wieku. Pierwotnie był on drewniany.  Dopiero w wieku XV powstało murowane prezbiterium z jedną murowaną kaplicą.

„Dziennik Powszechny : Pismo Urzędowe, Polityczne i Naukowe”, rok 1862, nr 221 (2 października) opisuje początkowy stan i wygląd kościoła parafialnego. Jaki był w następnych latach – doczytajmy w artykule.

Murowaną kaplicę południową w celu ulokowania w niej obrazu Matki Bożej Zagórowskiej do drewnianego kościoła w roku 1680 przybudował ówczesny (1680-1686) pleban Sebastian Dybowski. Inne źródła podają rok 1686. Fundatorem kościoła murowanego był Antoni Łukomski mecenas sztuki, opat cysterski z Lądu, który także rozbudował klasztor cysterski w Lądzie.

Świątynia zagórowska została zbudowana na planie krzyża w stylu późnobarokowym. Przebudowa kościoła miała miejsce w latach 1740 – 1760.

Nieco szczegółów dotyczących kościoła znajdujemy też w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”.

Konsekracji obiektu dokonał 24 września 1809r. opat Antoni Raczyński. Po dziś dzień, można podziwiać malowidła, które wyszły spod ręki Aleksandra Przewalskiego (malarza i rzeźbiarza – ucznia Jana Matejki). Ostatnia gruntowna renowacja miała miejsce w XX w. Odnowiona świątynia została poświęcona przez ks. abp Henryka Józefa Muszyńskiego 24 czerwca 2007r. w 600 rocznicę lokalizacji miasta Zagórów.

Kościół od początków swojego istnienia dzielił los miasta i był kilka razy niszczony przez pożary. Na skutek uderzenia pioruna doszło do wielkiego pożaru około  1790 roku. Kościół odrestaurowany został już w 1799 roku przez opata Antoniego Raczyńskiego.

Kościół na starej fotografii

W roku 1895 „Gazeta Świąteczna” R.15, nr 780, z dnia 15 grudnia zamieszcza fragment listu niewiadomego adresata o inicjałach T.W. Czytamy w nim o braku domu dla służby kościelnej.

„Gazeta Kaliska”,R.8, nr 132 (14 czerwca 1900 roku) – plany budowy nowej plebanii.

I budowę zaczęto. Tymczasem w „Gazecie Kaliskiej z dnia 7 września 1904 roku czytamy o pożarze niedokończonej plebanii.

„Gazeta Kaliska”,  R.9, nr 95 (28 kwietnia 1901) – komu kościół zawdzięcza żyrandol.

„Przegląd Katolicki”,  R.51, nr 6 (8 lutego 1913 roku) – nowe organy dla kościoła wykonane przez Wojciecha Gadko, organmistrza z Warszawy. Poprzednie pochodziły prawdopodobnie z roku 1852.

„Dziennik Poznański” rok  1937

O obrazie Matki Boskiej Zagórowskiej – możemy przeczytać informacje udzielone przez ks. Kazimierza Pęcherskiego – „ Historye cudownych obrazów Najświętszej Maryi Panny w Polsce” T. 3, 1908, Fridrich Alojzy

,,Przewodnik Katolicki” rok 1927 – o obrazie Matki Boskiej w zagórowskim kościele.

I na koniec – ciekawy incydent w dziejach parafii zagórowskiej i słupeckiej miał zaistnieć w 1444roku.  Otóż Michał, syn Andrzeja z Damasławia, proboszcz w Zagórowie i Stanisław ze Środy, pleban w Słupcy zamienili się swoimi kościołami. O sprawie tej dowiadujemy się z dokumentu wystawionego 9 grudnia 1444 roku, w którym arcybiskup gnieźnieński Wincenty zawiadamia oficjała gnieźnieńskiego Mikołaja z Kalisza, że plebani ze Słupcy i Zagórowa zamienili się swymi kościołami i nakazuje, aby oficjał dokonał ich inwestytury.

Dokument dotyczący zamiany kościołów znajduje się księdze formularzowej w Bibliotece PAN-u w Krakowie. Czytamy też o tym  w „ Kodeksie Dyplomatycznym  Wielkopolski w  tomie X ,Kalisz, 9 grudnia 1444 .

Sprawom kościoła i parafian poświęcony będzie jeszcze kolejny artykuł.

Źródła:

Fundacja Zagórowian „PRO MEMORIA”

Dawne opactwo zakonu cysterskiego w Lądzie nad Wartą : zarys dziejów i zabytki sztuki, 1936 – M.Kamiński

Wirtualne muzeum zabytkowych instrumentów muzycznych.